Παρατηρητικότητα & Επίγνωση της Κατάστασης

Παρατηρητικότητα & Επίγνωση της Κατάστασης.

ΠαρατηρητκότηταΠαρατηρητικότητα είναι η ικανότητα στη συγκέντρωση της συνειδητής αναγνώρισης των αισθήσεων σε διάφορα αντικείμενα ή γεγονότα χωρίς να χάνεται η επαφή με το υπόλοιπο περιβάλλον.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι αισθήσεις δεν πρέπει να συγχέονται με τα συναισθήματα. Οι πρώτες είναι ερεθίσματα του εξωτερικού περιβάλλοντος, ενώ οι άλλες δημιουργούνται από τον ίδιο τον οργανισμό.

Στη καθημερινή ροή της ανθρώπινης δράσης και συμπεριφοράς δεν αποτυπώνονται όλες οι παρατηρήσεις από τις αισθήσεις ενσυνείδητα στην ανθρώπινη μνήμη.Ταυτόχρονα, υποστηρίζεται ότι ο άνθρωπος κάνει 60 με 80 χιλιάδες σκέψεις ανά ημέρα. Περίπου 2,5 με 3 χιλιάδες την ώρα.

Ως αποέλεσμα υπάρχουν πολλές λεπτομέρειες που διαφεύγουν, λόγω του όγκου των σκέψεων, των ενεργειών ως επακόλουθο των σκέψεων, του άγχους και της κούρασης.

Παρατηρητικός χαρακτηρίζεται ένας άνθωπος που έχει την ικανότητα συγκράτησης ταξινομημένων πληροφοριών των αισθήσεων, ώστε να μπορεί να τις ανασύρει και να τις συνδέσει αργότερα με άλλες πληροφορίες και γνώσεις

Επίγνωση της κατάστασης

Τα παραπάνω μας φέρνουν στην εξαιρετικά κριτικής σημσίας δεξιότητα για την καθημερινή ζωή, την κατάδυση, την εργασία, την επιχείρηση, τον οργανισμό κοκ.

Είναι η Επίγνωση της Κατάστασης και προϋποθέτει την ικανότητα παρατήρησης.Αυτό που λέμε διαφορετικά, να μπορούμε να δούμε την “Μεγάλη Εικόνα”!Ειδικότερα.

Επίγνωση της κατάστασης είναι αυτό που συµβαίνει γύρω µας (παρατήρηση) και πως αυτό θα µας επηρεάσει στην συνέχεια.

Είναι η αντίληψη περιβαλλοντικών στοιχείων και γεγονότων σε σχέση με το χρόνο ή το χώρο, την κατανόηση της σημασίας τους και την προβολή της μελλοντικής τους κατάστασης. Με άλλα λόγια είναι η “µεγάλη εικόνα” των χειρισµών µας.

Ορισμός

Επίγνωση της κατάστασης, καλείται η ικανότητα κάποιου να αντιληφθεί έγκαιρα τι συμβαίνει εντός και ετός του περιβάλλοντος που ενεργεί. (Μπορεί να είναι το πιλοτήριο ενός αεροσκάφους, όπως και ένα πλημμυρισμένο σπήλαιο, ένα πεδίο μάχης, η επιχείρση ή ο οργανισμός)

Επεκτείνεται και στην ικανότητά του να σχεδιάζει λύσεις για κάθε κατάσταση ανάγκης που θα μπορούσε να του παρουσιαστεί.

Η διατήρηση της επίγνωσης της κατάστασης είναι μία σύνθετη διαδικασία, που επηρεάζεται κατά μεγάλο ποσοστό από την επίγνωση κάποιου για το τι συμβαίνει γύρω του (παρατήρηση).

Η ετοιμότητα να ξέρει κάποιος τι πραγματικά συμβαίνει γύρω του, βελτιστοποιεί την αντίληψη του ατόμου (χειριστού, δύτη, στρατιωτικού, επιχειρηματία κοκ)

Επίγνωση Κατάστασης “Πληρώματος”Εκτός από την ατομική επίγνωση της κατάστασης, έχουμε και την επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης των ανθρώπων που μας περιβάλλουν την κάθε δεδομένη στιγμή. (πλήρωμα, καταδυτικό ζευγάρι, μέλη σταρτιωτκής ομάδας, προσωπικό επιχείρησης ή οργανισμού)Η επίγνωση της κατάστασης “πληρώματος”, περιλαμβάνει δύο κρίσιμες έννοιες.

1, Την ατομική επίγνωση της κατάστασης και τις ενέργειές μας, μέσα σε ένα περιβάλλον υψηλής διαδραστικής σχέσης (όπως είναι το πιλοτήριο)και

2. Την επίγνωση της κατάστασης “πληρώματος”, που είναι η κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν (ή μπορεί να επηρεάσουν) πλήρωμα & αεροσκάφος ή πλοίο ή στελέχη & επιχείρση, σε οποιαδήποτε δεδομένη στιγμή.

Επίπεδα Επίγνωσης της Κατάστασης

Ο Συνταγματάρχης Πεζοναυτών Τζεφ Κούπερ έφτιαξε τον χρωματικό κώδικα όπου συμβολίζει τα επίπεδα της επίγνωσης της κατάστασης, αντιστοιχίζοντας τα διαφορετικά επίπεδα σε διαφορετικά χρώματα.

Ο ίδιος είχε γράψει αρχικά για τέσσερα χρώματα (λευκό, κίτρινο, πορτοκαλί και κόκκινο) αλλά αργότερα οι Αμερικανικές Δυνάμεις Πεζοναυτών πρόσθεσαν στα εγχειρίδια τους και ένα πέμπτο χρώμα, το μαύρο.

Λευκό

Κατάσταση κατά την οποία δεν έχουμε ιδέα του τι συμβαίνει γύρω μας, με αποτέλεσμα να μην είμαστε προετοιμασμένοι για οτιδήποτε.Είναι κάτι που βλέπουμε όλο και περισσότερο με τους ανθρώπους να περπατάνε με σκυμμένα κεφάλια πάνω από τις κινητές τους συσκευές ή/και με ακουστικά. Κατάσταη που αποκλείοντας την ακοή και την όραση αποκόπτωνται από οτιδήποτε συμβαίνει γύρω τους.Δείτε φάρσες που όταν συμβαίνει κάτι παγώνουν, σηκώνουν τα χέρια ή φωνάζουν «Θεέ μου! Τι γίνεται;» χωρίς κάποια χρήσιμη και ουσιαστική αντίδραση.

Κίτρινο

Ήρεμη κατάσταση παρατηρώντας (σε φυσιολογικό βαθμό) τι συμβαίνει γύρω μας και έχοντας κάποιο γενικό σχέδιο αντίδρασης.Όπως έγραφε ο ίδιος ο Συνταγματάρχης Πεζοναυτών Τζεφ Κούπερ αυτή είναι η κατάσταση στην οποία πρέπει να είμαστε πάντα.Το είχε εκφράσει ως: «Απλώς λες στον εαυτό σου ότι σήμερα ίσως να είναι η μέρα που θα πρέπει να αμυνθώ για τη ζωή μου».Θα λέγαμε λοιπόν ότι η κίτρινη είναι η κατάσταση ηρεμίας, κατά την οποία, κάπου στην άκρη του μυαλού μας, έχουμε ότι ανά πάσα στιγμή ίσως χρειαστεί να δώσουμε “μάχη”.

Πορτοκαλί

Επικείμενος κίνδυνος! Αυξημένη επίγνωση της κατάστασης.

Σε αυτή την κατάσταση μπορούμε να φτάσουμε μόνο από την κίτρινη κατάσταση.Σημαίνει ότι έχουμε αντιληφθεί δυσλειτουργία, ύποπτη κίνηση ή απειλή. Για παράδειγμα, βλέπουμε έναν οδηγό να σταματάει λίγο πιο μπροστά και να κατεβαίνει με επιθετική διάθεση. Είναι η στιγμή που μπαίνουμε στην πορτοκαλί κατάσταση. Διακόπτουμε δηλαδή την ρουτίνα, μετατοπίζοντας το βάρος στην πιο προσεκτική παρατήρηση και ανάλυση της κατάστασης. Είναι η στιγμή που αρχίζουμε να βάζουμε σε εφαρμογή το σχέδιο αντιμετώπισης της κατάστασης, που περιλαμβάνει και την ψυχολογική προετοιμασία.

Κόκκινο

Κατάσταση εκτάκτου ανάγκηςΚατάσταση κατά την οποία αναλαμβάνουμε άμεση δράση δυναμικής καταστολής, βάση προκαθορισένου σχεδίου για κάλυψη, διαφυγή, αντιμετώπιση δυσλειτουργίας, κινδύνου, απειλής, κοκ.Σε αυτό το στάδιο δεν πρέπει να υπάρχουν δισταγμός και δεύτερες σκέψεις.Ο Συνταγματάρχης Τζεφ Κούπερ έχοντας κατά νου τις ένοπλες συμπλοκές είχε γράψει ότι στη κόκκινη κατάσταση πρέπει να έχουμε τη ψυχολογία του «Αν συμβεί το περιστατικό Χ τότε θα αρχίσω να πυροβολώ προς τον επιτιθέμενο μέχρι να μην είναι πλέον απειλή».Ουσιαστικά είναι η κατάσταση που κανένας δε θέλει να βρεθεί ποτέ, αλλά όταν βρεθεί δε θα μπορέσει να επιβιώσει χωρίς σχέδιο.

Μαύρο

Κατάσταση πανικού!Σε αυτή τη κατάσταση βρίσκονται μόνο τα άτομα που ήταν σε λευκή κατάσταση όταν συνέβη το περιστατικό και τώρα πρέπει να αντιδράσουν. Χωρίς όμως να έχουν σχέδιο.Στο 90% των περιπτώσεων, η κατάλξη έχει πολύ άσχημα αποτελέσματα.Αυτό συμβαίνει γιατί σε στιγμές κρίσης είναι πολλά αυτά που συμβαίνουν χωρίς σχέδιο άμεσης αντίδρασης.Ο λογος είναι γιατί πρακτικά καθίσταται απίθανο έως αδύνατο να τα επεξεργαστούμε αρκετά γρήγορα, ώστε να αντιδράσουμε αποτελεσματικά.

VIDEO 1: The monkey business illusion

VIDEO 2: Situational awareness at work

Διάβασε το άρθρο εδώ

Δες πληροφορίες για την εκπαίδευση εδώ

Κατέβασε το PDF εδώ